- HISTORIA - W okresie międzywojennym istniał w Rychławie Dom Ludowy. W 1960 roku istniała w Rychławie świetlica wiejska. Gromadziła się w niej młodzież, szczególnie koło Związku Młodzieży Wiejskiej. Osobą, która najbardziej się zasłużyła dla tego lokalnego ośrodka kultury oraz zainspirowała wiele renomowanych działań jest pani Gertruda Woźnicka (z d. Kufel). Przybyła ona do Rychławy, po ukończeniu szkoły średniej, z rozpoczęciem roku szkolnego 1960/61, by w miejscowej szkole podjąć obowiązki nauczycielki. Przejawiała niespożyte chęci, by robić coś więcej niż uczyć dzieci i dlatego z zadowoleniem zajęła się prowadzeniem świetlicy wiejskiej. Znalazły się chętne dzieci i przy poparciu kierownika szkoły Feliksa Hinz zorganizowała kółko teatralne. Pierwsza wystawiona sztuka „Domek z ogródkiem” wzbudziła zainteresowanie mieszkańców i coraz więcej dorosłych włączało się w życie świetlicowe. W 1962 roku uczestnicy zebrania wiejskiego wybrali p. Gertrudę na pracownika kulturalno – oświatowego. Przybyło pracy i działalności, a świetlica wieczorami stała się prężnym ośrodkiem amatorskiego ruchu artystycznego, spotkań literacko – artystycznych, wszelakich szkoleń i prelekcji oraz akademii i wieczornic z okazji świąt państwowych i rocznicowych. Wszelkie działania opisywane są w prowadzonych systematycznie kolejnych kronikach. W 1966 roku nastąpiło organizacyjne przekształcenie w Klub Rolnika i przydzielony został cząstkowy etat na prowadzenie działalności amatorskiej. Okazało się, że byli chętni z różnymi zainteresowaniami, co pozwoliło na organizowanie różnych kółek zainteresowań: hafciarskich, plastycznych, fotograficznych, majsterkowiczów, szachistów, szaradzistów (opiekunem został Henryk Woźnicki), a nawet tenisa stołowego. Odbywały się spotkania z zaproszonymi pisarzami. Bardzo szybko rozwinął się teatrzyk lalkarski i dzięki ciekawym spektaklom dla dziecięcej publiczności, zasłynął w okolicy. W lutym 1967 roku miało miejsce wielkie wydarzenie – Gminna Spółdzielnia z Nowego zakupiła dla Klubu rychławskiego pierwszy telewizor. Wszyscy mieszkańcy byli chętni do oglądania różnych filmów i programów, często sala nie mogła wszystkich pomieścić. W tym też roku „Zespół Piosenki Radzieckiej” z Rychławy otrzymał I miejsce w Powiatowym Konkursie Piosenki Radzieckiej. W składzie zespołu były: Maria Budyś (później Bieńkowska), Maria Kąkol, Barbara Melka, Barbara Dominikowska. Akcentów realizowania zadań ustrojowych w działalności WDK było sporo, m.in. prelekcje działaczy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, akademie z okazji rocznicy Rewolucji Październikowej, wystawy o Leninie, organizowanie tzw. czynów społecznych. Wielu młodych ludzi należało wówczas do Związku Młodzieży Wiejskiej. W 1967 roku wystawiono w Rulewie sztukę pt.: „Czy to jest miłość” (aktorami byli Barbara Melka, Maria Kąkol, Teresa Mućk, Henryk Woźnicki, Stefan Kleina, a reżyserką Gertruda Kleina). Później tę sztukę Amatorski Zespół Teatralny z Rychławy przedstawił na przeglądzie powiatowym w Świeciu, gdzie zdobył I miejsce. W tym też roku Komisja Kultury i Oświaty ze Świecia uznała Klub z Rychławy najlepszą wiejską placówką kulturalno – oświatową w powiecie. Klub podtrzymywał też kontakty z Ludowym Wojskiem Polskim. Często przyjeżdżali do Rychławy żołnierze z jednostki w Grupie. W 1969 roku działała w Rychławie również biblioteka, co pozwoliło władzom powiatowym na powołanie Wiejskiego Domu Kultury. Sala w budynku po byłym kinie „Wrzos” zostaje odnowiona i w ramach WDK działały dalej świetlica i biblioteka. Kolejne lata charakteryzują się zmiennością zainteresowań społeczeństwa. W wyniku zmiany pokoleń, jedne kółka przestały działać, powstały nowe, np. tańca nowoczesnego, a częste potańcówki w rytmach dyskotekowych i organizowane spotkania z różnych okazji cieszyły się popularnością oraz miały nad wyraz serdeczny charakter. Poszczególne zespoły prezentowały swój program w wielu miejscowościach, a wyjeżdżając na przeglądy przywoziły dyplomy i nagrody. W ciągu kolejnych lat działały w WDK zespoły: teatralny, recytatorski, wokalny, tańca nowoczesnego, tańca ludowego. W 1970 roku Wiejski Dom Kultury z Rychławy uznany został najlepszą wiejską placówką kulturalną w województwie bydgoskim (a pod uwagę brano 595 placówek z całego województwa). Zespół taneczny rozpoczął swoją działalność przy WDK w Rychławie w 1960 roku. Założycielką była Gertruda Kufel. Początkowo uczyły się tańców 4 pary – dzieci z klasy II. W 1961 roku grupa ta zatańczyła „Krakowiaka” na Powiatowym Przeglądzie Zespołów Tanecznych. Do zespołu dołączało coraz więcej chętnych. W 1962 roku grupa dziewcząt przedstawiła taniec rosyjski „Korowód dziewcząt”. Uroczystego „Poloneza” zespół przedstawił w Powiatowym Domu Kultury w Świeciu w 1965 roku. W 1967 roku zespół zdobył czołowe miejsce w Przeglądzie Zespołów Artystycznych. Na zdjęciu jest z opiekunką G. Kufel oraz akompaniatorem J. Pawlikowskim W 1968 roku zespół wystąpił w powiatowych eliminacjach w Świeciu, przedstawiając taniec „Poleczka”. Zespół występował we wielu miejscowościach, przy różnorakich okazjach – w nagrodę miał m.in. wycieczkę do Świecia w 1969 roku. W 1971 roku w składzie zespołu byli: W. Cieślak, K. Nelec, J. Wirkus, R. Kinczewski, A. Antoszek, W. Górski, M Koniarska, R. Łydkowski, B. Gałązka, Z. Chlebek, L. Banaszak, P. Muszyński, B. Okuniewska, Z. Majkowski, W. Banaś, A. Rumiński, I. Puchowska, C. Cejrowski, A. Nowak, M. Malinowski. Czasami tłumy ludzi podziwiały występy, jak podczas Święta Ludowego w 1972 roku, gdy zespół przedstawił „Krakowiaka”. W latach 1970 – 1974 działało kółko muzyczne, pod kierownictwem Zbigniewa Elwarta. Tu wykształcili się muzycznie m.in. Krzysztof Janicki (późniejszy muzyk w zespole „Rychławiaki” i organista w parafii Skórcz), Wojciech Górski (twórca i muzyk w zespole „Burczybas” w Gniewie), Maria Koniarska (dyrektorka szkoły i nauczycielka wychowania muzycznego w szkole w Rychławie, dyrygentka chóru parafialnego w Kamionce). W 1971 roku powstał zespół muzyczny „FLEM” – grali w nim i śpiewali Alfred Puchowski, Leszek Malinowski, Edward Chlebek, Mieczysław Trajder. Organizowany był Uniwersytet Kultury ( przez 3 lata przyjeżdżali do Rychławy specjaliści z różnych dziedzin, którzy mieli prelekcje do mieszkańców). Młodzież, która działała w Teatrzyku Lalek przedstawiła, w 1971 roku, m.in. sztukę dla dzieci „Szewczyk Dratewka”. Grupa ta wzięła też udział w Przeglądzie Amatorskich Teatrów Lalkowych w Warlubiu. Rok 1977 był owocny w liczne wyróżnienia dla solidnie działających artystów z rychławskiego WDK. W „Estradzie dla Amatorów” w Bydgoszczy Maria Puchowska otrzymała wyróżnienia w konkursie piosenkarskim i w konkursie recytatorskim. W teatralnym przeglądzie wojewódzkim w Pałacu Młodzieży w Bydgoszczy, młodzież z Rychławy (A. Antoszek, W Banaś, I. Puchowska, I. Kawęcka, B. Gałązka, W. Cieślak, M. Stachulska, H. Partyka) zajęła II miejsce, przedstawiając sztukę pt.: „Kopciuszek”. Kapela ludowa z Rychławy (w składzie K. Janicki, W. Górski, I. Puchowska, Z. Majkowski, W. Cieślak, W. Banaś) otrzymała wyróżnienie na przeglądzie kapel ludowych w Inowrocławiu. Zespół tańca nowoczesnego „WUKIEM” (w składzie Wioletta Banaś, Wiesława Cieślak, Katarzyna Pliszka, Iwona Puchowska, Elżbieta Hewer, Mirella Sandach) zajął I miejsce w przeglądzie wojewódzkim w Żninie, a także „Estradzie dla Amatorów” w Bydgoszczy. W „Estradzie” również I miejsce zdobyła Kapela Podwórkowa z Rychławy (w składzie Krzysztof Janicki, Wojciech Górski, Maria Puchowska, Maria Koniarska, Zbigniew Majkowski, Iwona Puchowska). W działalności WDK obchodzono wiele uroczystości związanych z rokiem kalendarzowym. Na zdjęciu z 1979 roku dzieci występują w akademii z okazji Dnia Matki. Kolejne pokolenie grupy tańca nowoczesnego stanowiły: Katarzyna Cieślak, Izabella Kawęcka, Judyta Jabłońska, Marzena Banaś, Hanna Partyka, Katarzyna Kamińska – na zdjęciu podczas występów z okazji Dni Nowego w 1979 roku. W grupie najmłodszych tancerzy występowali: Wioletta Woźnicka, Danuta Laser, Barbara Laser, Irena Kawęcka, Sylwia Nowak, Jolanta Skowrońska, Sławomir Kaszubowski, Zbigniew Gussman, Piotr Sandach, Janusz Gussman, Grzegorz Wojtynek, Beata Banaszak. Na zdjęciu tańczą „Krakowiaka” Wioletta Woźnicka i Sławomir Kaszubowski. Podczas Festiwalu Piosenki Harcerskiej i Zuchowej w Nowem, w 1981 roku, zespół zuchów z Rychławy zdobył I miejsce. Kierowniczką grupy była Gertruda Woźnicka, a akompaniowała Halina Wełnowska (obecnie Ogrodniczak). Uczestnicy zajęć w Rychławie często mieli okazję wyjeżdżać do innych miejscowości. Niektóre wyjazdy związane były z występami, inne były rekreacyjnymi wycieczkami – jak ten do Gdyni, Sopotu i Oliwy w 1982 roku. W 1983 roku, na Międzyrejonowym Konkursie Piosenki Radzieckiej w Bydgoszczy, zespół wokalny z Rychławy (w składzie Katarzyna Kamińska, Judyta Jabłońska, Izabela Kawęcka, Ewa Janicka) zdobył I miejsce. W roku 1983 Wojewódzki Ośrodek Kultury w Bydgoszczy, doceniając szeroką działalność kulturalną WDK, przeznaczył kwotę pieniężną na działania dodatkowego instruktora muzycznego. Najpierw była to Halina Wełnowska, a później Krzysztof Janicki. W roku 1984 działający przy WDK kabaret zaprezentował się w Nowem w świetlicy Pomorskiej Fabryki Mebli. Zespół teatralny natomiast pięknie występował ze sztuką pt.: „Kozucha – Kłamczucha” (w reżyserii G. Woźnickiej) we wielu miejscowościach, m.in. w Bydgoszczy, Nowem, Laskowicach, Warlubiu. W 1985 roku zespół teatralny przedstawił sztukę pt.: „Szewczyk Dratewka”. Na Przeglądzie Wojewódzkim „SKRZAT 85” prezentacja ta otrzymała I miejsce. Aktorami byli: S. Nowak, I. Kawęcka, E. Jabłońska, W. Woźnicka, W. Glaza, M. Gus, T. Żurawska, M. Skowrońska, W. Kmieć, M. Sznajdrowska. Spektakl reżyserowała Gertruda Woźnicka. Także w tym roku, podczas II Rejonowego Przeglądu Zespołów Teatralnych w Świeciu, grupa z Rychławy przedstawiła sztukę pt.: „Chata wiejska” i wróciła z pięknym pucharem. Wystąpili: I. Kawęcka, S. Nowak, P. Sandach, K. Guss, W. Woźnicka, M. Skowrońska, T. Żurawska, W. Kmieć, E. Jabłońska, S. Kaszubowski, M. Jabłońska, I. Formela, K. Partyka, E. Puchowska. Reżyserią zajęła się Gertruda Woźnicka, a scenografią Henryk Woźnicki. W działalności WDK jest ciągłość pokoleniowa i kolejne grupy dzieci i młodzieży mają szansę rozwijać swoje artystyczne talenty. Podczas spotkania Kół Gospodyń Wiejskich w WDK w Bochlinie, w 1986 roku, zaprezentował się nowy zespół wokalny z Rychławy. Podczas podsumowania Wojewódzkiego Przeglądu Zespołów Artystycznych, w 1986 roku, zespół wokalny z Rychławy otrzymał puchar za I miejsce. W grudniu 1986 roku zespół teatralny „Bajka” miał premierę sztuki pt.: „Jaś i Małgosia”. W 1987 roku zespół wokalny „Rychławianki” uświetnił swoim występem w Świeciu Dzień Działacza Kultury, a na V Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Artystycznych w Złotnikach Kujawskich zdobył I miejsce. W roku 1987 też, podczas IV Rejonowego Przeglądu Teatrzyków Dziecięcych w Świeciu, zespół teatralny „Bajka” z Rychławy zajął I miejsce, prezentując spektakl pt.: „Najdziwniejsza przygoda krasnala”. Aktorami byli: Krzysztof Sznajdrowski, Elwira Puchowska, Małgorzata Jabłońska, Wioletta Woźnicka, Katarzyna Szczechula, Wioletta Szczechula, Marlena Łopatowska, Anna Kraskowska, Małgorzata Wisińska, Justyna Łopatowska, Iwona Formela, Iwona Bałdyga, Elzbieta Bałdyga, Sylwia Sandach, Małgorzata Łącka, Dorota Kleina. W 1988 roku zespół wokalny „Rychławianki”, pod kierownictwem H. Ogrodniczak, zajął I miejsce na Rejonowym Przeglądzie Zespołów Wokalno – Muzycznych w Świeciu, a w Przeglądzie Wojewódzkim w Inowrocławiu zajął II Miejsce. W grudniu tego roku zespół teatralny „Bajka” zajął na Przeglądzie Małych Form Teatralnych w Świeciu I miejsce, prezentując sztukę pt.: „Królewna Śnieżka i 7 krasnoludków”. Podczas Rejonowego Przeglądu Zespołów Artystycznych w Laskowicach, w 1989 roku, duet wokalny otrzymał II miejsce (Wioletta Woźnicka i Elwira Puchowska), a kapela podwórkowa zdobyła wyróżnienie (Elwira Puchowska, Beata Maślak, Wioletta Woźnicka, Krzysztof Janicki, Robert Ceyer). W roku 1990, na Przeglądzie Zespołów Teatralnych w Bydgoszczy, zespół teatralny „Bajka” otrzymał nagrody, prezentując sztukę pt.: „Egzamin na Królewnę”. W 1991 roku zespół teatralny zbierał laury w różnych miejscowościach, prezentując sztukę pt.: „Baśń o szklarzu i cesarzu”. W 1992 roku Wioletta Woźnicka uczestniczyła w Wojewódzkim Konkursie Recytatorskim w Bydgoszczy. Zespół teatralny przedstawił sztukę pt.: „Najdziwniejsza przygoda krasnala”, zdobywając I miejsce na przeglądzie w Świeciu. Występowali wtedy: K. Szucki, E. Borkowska, A. Olkowska, K. Noga, J. Łopatowska, S. Ficerman, A. Kraskowska, K. Tomaszewska, M. Łopatowska, I. Guss, Z. Łopatowski, A. Puwalska, M. Kłohs, K. Olkowska, B. Strelau. Podczas Festiwalu Piosenki w Bydgoszczy wystąpił Kwintet Żeński z Rychławy (Elwira Puchowska, Wioletta Woźnicka, Katarzyna Ficerman, Iwona Wiśniewska, Justyna Łopatowska). Na zamku w Nowem zorganizowano przegląd tańca „DISCO”. Rychławę reprezentował zespół taneczny w składzie: Mariusz Kłohs, Sebastian Ficerman, Kamila Sitko, Agnieszka Olkowska, Grzegorz Zęgota, Jarosław Pałubicki. We wielorakich działaniach wspierali Gertrudę Woźnicką współpracownicy (od lewej): E. Nelec, H. Woźnicki, G. Woźnicka, Ł. Kłohs, K. Janicki Po przejściu na emeryturę szkolną, w 1995 roku, Gertruda Woźnicka dalej jest kierowniczką WDK. Zaangażowała się bardzo w realizację nowego i wielkiego przedsięwzięcia – założenia w Rychławie folklorystycznego zespołu "Rychławiaki". Do jego działalności przygotowywano się w 1995 roku, a od roku 1996 rozpoczęły się publiczne występy (o wielu działaniach i sukcesach tej grupy artystycznej napisane zostało w oddzielnym linku). Od stycznia 2014 roku opiekunką świetlicy w WDK została Małgorzata Steinborn (z d. Orłowska) z Twardej Góry.