Nazwa miejscowości pochodzi od słowa kamień. W pierwszej połowie XV wieku używano nazwy Stein – Francze lub Kamionka Szlachecka. Na początku XX wieku, oprócz nazwy Kamionka Szlachecka funkcjonowała nazwa niemiecka – Adlich Kamionken. W 1942 roku używano nazwę hitlerowską – Kamenau lub Steinau.
Kamionka leży niewielkiej dolinie przy szosie Skórcz – Nowe, 40 km od Starogardu. Część południowa wsi leży na skraju Borów Tucholskich. Kamionka znajduje się na wysokości 88 – 126,2 m nad poziomem morza. Ma zwartą zabudowę o bardzo rozbudowanych „peryferiach”. Istnieją tu zabagnione obniżenia terenu i podmakające łąki. Odwadniane są one przez Strugę Młyńską do Jeziora Pieniążkowskiego. Wieś otoczona jest przez łąki i pola uprawne. Głównie są tu gleby III i IV klasy. Występują też kopaliny i żwir. Administracyjnie Kamionka należy do gminy Smętowo Graniczne, do powiatu w Starogardzie Gdańskim, do województwa pomorskiego.

Z wykopalisk archeologicznych...
W Kamionce znaleziono pierwsze ślady osadnictwa z epoki mezolitu (ok. 7000 lat p.n.e.). W epoce neolitu (5000-1900 p.n.e.) zamieszkiwała tu grupa ludności kultury ceramiki sznurowej. Poświadczają to toporki kamienne odnalezione podczas kopania torfu w 1921 roku. Znaleziono też ślady po osadzie z epoki brązu (1900-1600 lat p.n.e.). Żyła tu wtedy ludność kultury łużyckiej. Zamieszkała przez tę ludność osada zajmowała powierzchnię ok. 2 ha. Odkryć tych dokonano podczas badań archeologicznych gruntów, gdy przygotowywana była trasa przebiegu autostrady przez Kamionkę. Na terenie tej osady znaleziono 7 miejsc po domostwach, a przy nich ślady po paleniskach, jamach zasobowych i śmietniskowych, fragmenty ozdób, narzędzi z brązu, materiał krzemienny oraz warstwę kulturową stanowiącą warstwę użytkową wokół miejsca zamieszkania. Na szczycie wzgórza obok osady usytuowane było cmentarzysko tej ludności. Na zbadanej części zarejestrowano dwa pochówki ciałopalne popielnicowe oraz dużą jamę grobową zawierającą ok. 20 urn wraz z przystawkami, w dużym stopniu zniszczone przez współczesną orkę. We wczesnej epoce żelaza (VII–I w.p.n.e.) na tych terenach zamieszkiwała ludność kultury pomorskiej. Dalej użytkowane było cmentarzysko na wzgórzu. W tym samym miejscu osadnictwo istniało również w średniowieczu. Poświadczają to odnalezione jamy po wyrobiskach gliny oraz odłamki ceramiki. Pradziejową osadę w Kamionce, mającą charakter wielokulturowy, wielofazowy i wielofunkcyjny, określają archeolodzy jako jedno z ciekawszych odkryć na Kociewiu.

Czasy bardzo odległe
Wieś powstała w wyniku kolonizacji prowadzonej przez Zakon Krzyżacki, bowiem pierwsza pisana informacja o niej pochodzi z 12 kwietnia 1353 roku, kiedy to wielki mistrz Winrych v. Kniprode nadał braciom – rycerzom Arnoldowi i Piotrowi, 40 łanów ziemi w Kamionce (zu Camenz), na prawie magdeburskim w dziedziczne władanie, wraz z dużym i małym sądem, a wyłączeniem sądu nad drogami przynależnego Zakonowi. Rycerze mieli płacić Zakonowi na św. Marcina czynsz rekognicyjny: 1 funt wosku oraz 1 grosz koloński lub 5 pruskich, nadto świadczyć na życzenie 1 służbę rycerską w uzbrojeniu, w potrzebie wojennej oraz przy budowie zamków. Na okres 2 lat bracia zwolnieni zostali od wymienionych powinności. Osada, jak wynika z treści dokumentu, istniała już jakiś czas przed jego sporządzeniem. Wystawca zaznacza bowiem, że jej granice są znane. Gdyby jednak wynikły do nich pretensje ze strony biskupa kujawskiego, wówczas je wyznaczy. Pięćdziesiąt lat później, to jest po 1402 roku, wieś odnotowana została (pod nazwą „Steynfrancze”) w wykazie wsi płacących dziesięcinę i czynsze biskupowi włocławskiemu. Liczyła wówczas 38 łanów. W latach 1437 - 1438 występuje w księdze czynszów Zakonu Krzyżackiego. Nadal stanowiła dobra rycerskie, z tym, że posiadała prawo chełmińskie. Pod względem sądowym, skarbowym i sejmikowym Kamionka należała wtedy do powiatu nowskiego oraz okręgu parafialnego w Nowem.

O losach wsi w okresie wojny 13-letniej i pierwszym półwieczu po pokoju toruńskim (1466) brak informacji. Część szlachty autochtonicznej zachowała posiadaną ziemię. Większość jednak dóbr przejęła szlachta polska przybyła z Korony oraz szlachta wywodząca się z Prus, po prawej stronie Wisły z państwa krzyżackiego. Dział 10-łanowy ziemi w Kamionce posiadali, co najmniej od 1510 roku Frąccy (przybysze z Prus), a 8-łanowy Franciszek Żelisławski (starosta nowski, podwojewodzi pomorski). Od niego w 1558 roku ziemię odkupił ławnik świecki Rafał Kos, wymieniając ją za swoje dobra położone w powiecie świeckim i dopłatę 1273 marek. W latach trzydziestych XVI wieku dział ziemi we wsi należał do Kazimierza Białobłockiego, gdyż ten przed sądem ławniczym w Nowem w 1537 roku przeprowadził transakcję uwolnienia poddanego Łukasza z Kamionki z poddaństwa za kwotę 10 marek i 20 groszy. Ziemia Kamionki była zasiedlona, uprawiali ją wtedy chłopi.

W drugiej połowie XVI wieku Kamionka była własnością szlachecką. Stąd też pewnie funkcjonowała nazwa Kamionka Szlachecka. Właścicielami byli szlachcice: Anna Kostka, herbu Dąbrowa, z Korony (10 łanów), Jan Trąbski, herbu Prawdzic, z Korony (4,5 łana), Stanisław Frącki, herbu Ostrzewie, z pochodzenia Prus (2 łany), Jan Oleski, herbu Grzymała, z Korony (8 łanów), Michał Swarożyński, herbu Kot, Pomorzanin (7 łanów). Pod względem kościelnym, sądowym, skarbowym i sejmikowym należała do powiatu nowskiego. W 1597 roku we wsi osiadłych było 13 poddanych, którzy jak informuje wizytacja kościelna parafii Nowe, nie płacili proboszczowi należnej dziesięciny. W 1648 roku wieś należała do starosty witawskiego, który płacił 6 gr. podatku za włókę i pewną ilość owiec. W 1662 roku roku Frąccy nadal posiadali dział w Kamionce. W 1682 roku posiadali go Kosowie. Ziemia ta, w liczbie 49 mórg, była obecnie opuszczona – pusta. Było to zapewne następstwo wojny szwedzkiej.

Następna data - 1685 r. Kamionkę posiadał Wilhelm de Ludingshausen Wolff, brat opata pelplińskich cystersów. W 1700 roku Kamionka została podzielona na 3 części. Zarządzali nimi: Maciej Petrokoński (niektóre źródła nazywają go Pstrokoński), Aleksander Czapski - podkomorzy malborski i Stanisław Konopacki - kasztelan chełmiński i starosta nowski.
W zapiskach ks. kanonika Andrzeja Józefa Majewskiego - proboszcza z Nowego z 1733 r. – jest napisane, że Kamionka należała do wielmożnego pana Czapskiego, miecznika ziem pruskich. Wtedy wieś rozciągała się na 33 włókach. Mieszkańcy, zmieszani z luteranami, dawali Ignacemu Czapskiemu 16,5 korca pszenicy i tyleż samo owsa, czyli 0,5 korca od włoki. Informacja z 1762 roku wskazuje, że Kamionka należała do parafii nowskiej – właścicielami byli wtedy Konopaccy, Pstrokońscy, Czapscy. Przed rozbiorami wieś miała stanowić własność rodu Komierowskich. Stanisław z Komierowa był łowczym bydgoskim, zaś jego syn Jakub, jako generał pospolitego ruszenia, zginął w potyczce pod Ostrowitem. Po rozbiorach Kamionka stała się własnością chłopów.
W momencie przejęcia Pomorza Gdańskiego przez pruską administrację, Kamionka (część składowa dóbr Rynkowskich, do których poza tytułową wsią należały jeszcze Leśna Jania, Cisowy, Jeżewnica, Bukowiny) była wsią o obszarze 16 łanów, 12 mórg gruntów ornych, nieokreślonej powierzchni łąk i lasu. Na jej terenie znajdowało się 19 gospodarstw domowych, karczma oraz cegielnia.

W 1824 roku, po uzyskaniu tytułu własności od Rynkowskich, Ferdynand Nehring przeprowadził proces uwłaszczenia chłopów osiadłych w Kamionce. Ponieważ dysponowali uprawnieniami czasowych dzierżawców do uprawianych gruntów, połowę ziemi musieli oddać F. Nehringowi za zrzeczenie się przez niego praw własności do drugiej połowy ziemi i przeniesienie ich na chłopów. Stosowny reces zawarty między F. Nehringem i chłopami, w obecności urzędników Pruskiej Komisji Generalnej ds. Stosunków Włościańskich, zawarty został 9 czerwca 1825 roku, a zatwierdzony 16 lutego 1827 roku. Uwłaszczonych zostało 18 rodzin gburskich, każda na półtora łanie ziemi. We wsi mieszkało nadto 6 rodzin rzemieślniczych oraz 13 zagrodniczych. W recesie zabezpieczono działkę dla szkoły we wsi o powierzchni 2 mórg i 120 prętów.

Podczas walk napoleońskich (w latach 1806 – 1814) oddziały polskie na Kociewiu wielokrotnie potykały się z pruskim wojskiem, przechodziły i kwaterowały na ziemi smętowskiej. W końcu stycznia 1807 roku Polacy wycofali się na zachód i południe województwa pomorskiego, a Kociewie przejęli Prusacy. W początkach lutego ponownie na ten teren wkroczyło wojsko polskie. Operował tu pułkownik Michał Dąbrowski, syn generała J. H. Dąbrowskiego. Raportował gen. Dąbrowskiemu, że jego patrole chodziły pod Rynkówkę i Kamionkę. W tych wsiach również kwaterowały (w Kamionce, obok oddziału konnego, także patrol infanterii).




Kamionka tworzyła samorządową jednostkę organizacyjną – gminę wiejską. Zarządzał nią sołtys przy pomocy ławników. Funkcję sołtysa w kolejnych latach pełnili:
- Franciszek Ferber (od 1819 roku)
- Antoni Krużycki (od 1827)
- Michał Maślankowski (od 1837)
- Jan Mund (1843 – 1850)
- Listewnik (1860)
- Solochowicz (1868 – 1970)
- A. Dominikowski (1872 – 1880)
- Lewicki (1881 – 1882, 1897 – 1904), oto zachowany na dokumencie jego podpis i pieczęć z 1882 roku



- Busch (1887)
- Liedtke (1888 – 1890)
- Franciszek Siadkowski (1904 – 1905)
- Wiese (1906 – 1907)
- With (1911 – 1919)

Miejscowa szkoła została wybudowana w 1837 roku przez gminę katolicką. Uczęszczało wtedy do niej 56 dzieci polskich i 6 niemieckich. W 1848 roku liczba mieszkańców Kamionki wynosiła 232 osoby. W 1855 roku (kierownikiem szkoły był wówczas nauczyciel Spandowski) w szkole uczyło się 62 dzieci (w tym 6 ewangelików). W 1862 roku szkoła liczyła 82 uczniów. W 1866 roku Kamionka liczyła już 395 dusz. Dzieci katolickich uczęszczających do szkoły było wtedy 88. W 1868 roku dobudowano do niej 2 nowe klasy. Szkoła w Kamionce uważana była bardziej za szkołę katolicką (polską), w której stosunkowo małe były naciski germanistyczne. W 1870 roku było w szkole 141 dzieci (w tym 122 wyznania katolickiego, 17 ewangelickiego i 2 żydowskiego). W 1873 roku mieszkały w Kamionce 542 osoby (w tym 58 ewangelików i 3 żydów, gospodarstw domowych było 109: gburskich - 13, zagrodniczych - 59, robotniczych – 51). W 1880 roku zamieszkiwało 431 osób, w tym 357 katolików i 74 ewangelików, a liczba budynków wynosiła 97 (w tym 56 dymów, tzn. samodzielnych kominów, widocznych ponad dachami domów).
W roku 1880 wieś zajmowała obszar 252,52 ha.

Na przełomie XIX i XX wieku mieszkańcy ziemi smętowskiej walczyli z władzami pruskimi w obronie swojej wiary katolickiej i polskiej tożsamości demonstrując niezadowolenie na wiecach i manifestacjach. Do tej walki włączyły się też dzieci szkolne. Założone w XIX wieku szkoły elementarne były szkołami wyznaniowymi. Toteż nauczyciele zatrudnieni w tutejszych szkołach obowiązani byli znać język polski i być wyznania katolickiego. Istniała w Kamionce też biblioteka, propagująca dzieła polskich pisarzy (prowadził ją Dominikowski, a w 1887 roku przekazał sołtysowi Buschowi). Towarzystwo Ludowe organizowało spotkania patriotyczne. Władze pruskie stopniowo ograniczały możliwość uczenia w języku polskim różnych przedmiotów. Tylko nauka religii mogła odbywać się ciągle w języku polskim (czego mocno pilnowali Polacy). Przeciwko przysyłaniu do szkół nauczycieli uczących tylko w języku niemieckim protestowano m.in. w szkołach w Leśnej Jani i w Lalkowach. Gdy w Kamionce, w 1901 roku, zatrudniony został nauczyciel wyznania katolickiego nie znający języka polskiego, poza mieszkańcami (wysłano pismo z podpisami 35 osób) protest złożył też w Rejencji biskup chełmiński Augustyn Rosentreter. W piśmie z 1902 roku domagał się przestrzegania prawa nauczania religii w macierzystej mowie dzieci w najniższych grupach w szkole w Kamionce Szlacheckiej. Powiatowy inspektor szkolny von Homeyer proponował landratowi w Kwidzynie w związku z powyższym, przeniesienie nauczyciela nie znającego polskiego do innej szkoły, a tu zatrudnienie nauczyciele znającego polski, „gdyż pan biskup w podobnej sytuacji pisał do ministra i uzyskał zniesienie zarządzenia tutejszej Rejencji w odniesieniu do szkół w Kopytkowie, Lalkowach, Kościelnej Jani, Rynkówce, Leśnej Jani”. Biskupowi obłudnie odpisała Rejencja, że chwilowo nie dysponują nauczycielem katolickim władającym językiem polskim, który mógłby być skierowany do szkoły w Kamionce Szlacheckiej, nadto według opinii powiatowego inspektora szkolnego wiedza z religii dzieci z najniższych oddziałów w tej szkole jest dostateczna. Po wycofaniu w wielu szkołach, po 1900 roku, języka polskiego przy nauczaniu religii, gdy nie pomogły pisemne protesty, zdesperowana ludność zorganizowała strajk szkolny. W ziemi smętowskiej objął dzieci ze szkół we Frący, Kościelnej Jani, Kamionce Szlacheckiej, Kopytkowie, Lalkowach, Leśnej Jani, Rudawkach, Rynkówce oraz Smętowie. Strajki zaczęły się i kończyły w różnym czasie, między listopadem a kwietniem 1907 roku. Strajk nie osiągnął założonego celu. Przyczynił się jednak, do konsolidacji polskiego społeczeństwa. Przypomniał o jego korzeniach, pogłębił nieprzychylne uczucia do obcej władzy – państwa pruskiego. Strajkujące dzieci były poniżane przez niemieckich nauczycieli, karane dotkliwie fizycznie, wszystkim uczestnikom przedłużono obowiązek szkolny o okres od kilku miesięcy do jednego roku. Dzieci karano też za walkę o polskość, którą prowadzili członkowie ich rodzin (np. Annie Dominikowskiej z Kamionki, córce karczmarza Jana, mimo że sama nie uczestniczyła w strajku, przedłużono obowiązek szkolny o pół roku, gdyż ojciec był tajnym głównym organizatorem strajku w szkole w Kamionce). Swój stosunek do germanizacji dzieci w szkole dobitnie wyraził Jan Lewandowski – zagrodnik i robotnik z Kamionki, którego 3 dzieci uczestniczyło w strajku, w podaniu z 26 marca 1909 roku o zwolnienie syna z obowiązku szkolnego: „jestem wiernym poddanym Jego Majestatu, ale chcę pozostać przy polskiej narodowości”.

Ok. 1900 roku zaistniała w Kamionce cegielnia (należała do Żydów). Droga gminna z Rynkówki do Kamionki została zbudowana i utwardzona w 1902 roku. W roku 1904 liczba dusz wzrosła do 782, a w roku 1910 do 792. W 1914 roku został tu zbudowany wiatrak. W szkole były 3 klasy, a dzieci 155 katolickich i 5 ewangelickich. Około roku 1910 Kamionka należała do wójtostwa, które mieściło się w miejscowości Udzierz. W historii szkolnej zapamiętane zostały nazwiska nauczycieli: Chyła, Samborski, Szczukowski. W późniejszych latach szczególnie długo pracowała na rzecz szkoły i środowiska Maria Rozalska (w latach 1938 – 1971). W okresie powojennym szkoła była podstawową siedmio- ..., a potem ośmioklasową. Ewangelicy mieli w Kamionce swój cmentarz, katolików zaś grzebano w Nowem lub w Lalkowach. W 1918 roku, wedle spisu parafialnego było ich w Kamionce i w okolicy ok. 900 osób.
Mieszkańców Kamionki było w 1900 roku – 735, natomiast w roku 1917 – 699.

W czasie I wojny światowej (w latach 1914 – 1918) śmierć ponieśli następujący mieszkańcy Kamionki: Blasek Leonard, Braun Andrzej, Chmielecki Feliks, Chmielecki Franciszek, Chmielecki Klemens, Cieślewicz Jan, Dembeck Władysław, Dominikowski Franciszek, Dominikowski Telesfor, Gapski Antoni, Grunhagen Józef, Jaworski Feliks, Jahnke August, Kempa Krystian, Klein Franciszek, Krikowski Anastazy, Kurek Józef, Lewandowski Antoni, Martewicz Józef, Patzke Albert, Pietrasik Alfred, Przybysz Paweł, Słomski Jan, Strelau Bronisław, Wandowski Leon, Wiźlicki Bronisław, Woźny Franciszek, Zimens Emil. Polegli oni w większości walcząc w armiach na różnych frontach zachodniej i wschodniej Europy.

Okres międzywojenny
Mieszkańcy Kamionki tworzyli zawsze społeczność bardzo aktywną w różnorakich działaniach, zatroskaną o losy lokalnego środowiska. Szczególnym znakiem tej aktywności jest uczestnictwo w życiu wielu organizacji, które zaistniały w tej miejscowości w okresie międzywojennym. Wolność działań i wypowiedzi zainspirowała wiele osób do aktywności w różnych sferach życia społecznego.

Około roku 1910 Kamionka należała do wójtostwa, które mieściło się w miejscowości Udzierz. Wójtem był wtedy właściciel jeziora o tej samej nazwie Kalsztein. Prowadził własne gospodarstwo rolne i rybne, załatwiał sprawy urzędowe, prowadził meldunki i udzielał śluby cywilne.
Na początku tego okresu, w 1918 roku, powstała w Kamionce mieszana polsko – niemiecka Rada Chłopska i Robotnicza. Jej członkami byli: Łobocki, Dominikowski, Langowski, Kruck, Bruski, Borucki. Zachował się jeden protokół z jej posiedzenia z dnia 10 grudnia. Poruszano na nim problem braku w handlu mięsa oraz jego drożyznę. Kamionka należała wówczas do powiatu gniewskiego. We władzach Kwidzyńsko – Gniewskiej Powiatowej Rady Ludowej był wówczas Tadeusz Odorowski.
Od 27 stycznia 1920 do 31 marca 1932 roku Kamionka była gminą wiejską, przynależała obwodu wójtowskiego w Rynkówce (z siedzibą w Leśnej Jani) i włączona była do powiatu gniewskiego. W roku 1920 wójtem był Józef Cejrowski, który mieszkał w Leśnej Jani i również prowadził własne gospodarstwo rolne. W tym samym czasie meldunki prowadził i udzielał ślubów inny mieszkaniec Leśnej Jani - Szczukowski. Ci urzędnicy przyjmowali petentów we własnych domach.
Około roku 1927, kiedy wójtem został mieszkaniec Lalków Tytus Śliwa, siedzibę wójtostwa przeniesiono do centrum Leśnej Jani (obecnie obok przystanku autobusowego, gdzie przez długi czas mieściła się milicja). Tam mieściło się wójtostwo. Załatwiano w nim wszelkie sprawy urzędowe, wydawano też dowody osobiste. Pracowały tu trzy osoby - wójt, sekretarz i referent.
Od 1 kwietnia 1932 do 31 lipca 1934 roku Kamionka dalej była gminą wiejską z obwodu wójtowskiego w Rynkówce, ale przynależała do powiatu starogardzkiego.

W roku 1934 (a wejście ustawy w życie było 1 kwietnia 1935 roku) Minister Spraw Wewnętrznych ustalił nowy podział administracyjny na terenie powiatu starogardzkiego. Do gminy wiejskiej Leśna Jania miały należeć gromady: Bobrowiec, Frąca, Leśna Jania, Kościelna Jania, Smętowo, Lalkowy, Kamionka, Rynkówka, Kopytkowo. W skład gromad wchodziły dotychczasowe obszary dworskie i gminy. Obszar dotychczasowej jednostkowej gminy wiejskiej Kamionka obejmował 257 ha. Mieszkały tu 732 osoby (715 Polaków i 17 Niemców). Nowy przełożony gminy w Leśnej Jani pełnił też funkcję urzędnika stanu cywilnego.

W roku 1928 było 711 dusz, a uczniów w szkole 129. Z 1936 roku pochodzi takie zdjęcie szkolne:



W 1938 roku Kamionka liczyła 92 zabudowania gospodarcze i 550 mieszkańców. Obszar - 258,1 ha. Przeważały gospodarstwa małorolne od 0,25 do 5 ha. Dlatego ludność szukała pracy poza wsią. Większości rodzin odczuwała niedostatek. Ale w tym czasie w Kamionce było aż 8 sklepów - 3 masarskie, pasmanteryjny, 4 spożywcze (m.in. J. Dominikowski i K. Buławski), były też 4 karczmy (jedną z oberż prowadził B. Kreja) oraz zakłady rzemieślnicze – stolarze (w zakładzie p. Chmieleckiego zatrudnionych było ok. 20 osób), kołodziej (Lande), kowal (T. Woźny), dwaj szewcy, dwóch krawców (m.in. F. Buławski), dwóch rzeźników (A. Para oraz A. Kaizer), piekarz (J. Kwiczor), murarze i malarze (J. Buławski i W. Boncki) oraz fryzjer. Był też Ośrodek Zdrowia obsługiwany przez lekarza z Nowego oraz 3 duże sale. Przed II wojną światową były we wsi drewniane wiatraki.
Z tego okresu pochodzi to zdjęcie (od lewej przedstawieni są Anastazja i Antoni Gaca oraz Konrad i Marta Kaiser)



W latach 1918 - 1939 istniała tu słynna, najlepsza w rejonie, orkiestra dęta i smyczkowa. Jej szefem był Józef Witkowski. W skład zespołu wchodzili jego czterej synowie i zięć. Później kierownictwo objął syn Feliks Witkowski.

W Kamionce znajdował się w tym okresie cmentarz ewangelicki. W roku 1930 mieszkało tu 30 ewangelików.

Od początku XX wieku, największą organizacją było Towarzystwo Ludowe (w niektórych źródłach zwane Katolickim Stowarzyszeniem Ludowym). Powstało w 1902 roku. Zbierało się w co drugą niedzielę w lokalach rzemieślników Znanieckiego i Brodalskiego oraz karczmarza Jędrzejewskiego. Zrzeszało ponad 250 członków, którzy płacili składki 50 gr. miesięcznie. Na wypadek śmierci rodzina otrzymywała 120 zł. To w pełni wystarczało na koszty pogrzebu. Dnia 18 stycznia 1914 roku członkowie Towarzystwa odegrali na sali Redmera przedstawienie Ścięcie św. Barbary (dramat religijny ks. Zaremby). W dniu 16 października 1927 roku, na zebraniu wręczono najstarszym działaczom pamiątkowe brązowe krzyże, a w 1930 roku członkowie podjęli uchwałę, by czynić starania o zbudowanie we wsi kaplicy, gdyż korzystanie z posługi religijnej w odległym Nowem było bardzo uciążliwe. Od 1931 roku Towarzystwo było częścią Parafialnej Akcji Katolickiej w Nowem. Organizacja posiadała sztandar, na którym widniała postać św. Józefa. Sztandar przetrwał wojnę i znajdował się w kaplicy w Kamionce (później został zabrany do kościoła w Nowem, a obecnie miejsce jego jest nieznane).


Zarząd Towarzystwa Ludowego - od lewej: Józef Janicki, Leon Hofman, Bolesław Chmielecki.
Z inicjatywy tego zarządu otwarto w 1937 roku kaplicę pw. św. Andrzeja Boboli

Towarzystwo Powstańców i Wojaków miało charakter wybitnie wojskowy. Zrzeszało 18 członków - młodzież i mężczyzn czujących potrzebę obrony kraju. Posiadało sztandar, ufundowany w 1926 roku, który był dumą towarzystwa. W czasie wojny Józef Janicki, komendant organizacji, przechowywał go w zakamarkach wieży kościoła w Nowem. Niestety, nie został odnaleziony. Alojzy Woźny za posiadanie legitymacji członkowskiej został zamordowany podczas okupacji.

Polską Partię Robotniczą pod nazwą Strzelec założył w 1935 r. Mandziara - małorolny chłop, który dostrzegał niesprawiedliwość klasową i chciał walczyć o jedność i równość klasową. Towarzystwo Strzelec założył również Mandziara. Było ono w 1939 roku gotowe do obrony granic. Na zdjęciu członkowie przedstawieni są ze zdjęciem Józefa Piłsudskiego.


Towarzystwo "Strzelec". Jego założycielem był Mandziara (pierwszy z prawej).

Byli też w latach 1925 - 1937 w Kamionce Narodowcy. Nosili na lewej piersi mieczyk Chrobrego. Ci walczyli o równość narodową i z wyzyskiem żydowskich kupców, którzy mieli sklepy także i po wsiach.
Założone zostało (i działało w latach 1928 – 1930) Kółko Rolnicze. Zrzeszało 16 rolników. Zamawiało maszyny konne, młockarnie, sieczkarki, siewniki itp. (zaprzestano młócić cepem). Zamawiało również nasiona. Sekretarzem był Gapski.
W latach 1929 – 1935 istniało w Kamionce (łącznie z Rynkówką) koło Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Zrzeszało 30 członków. Założony też został oddział Związku Rezerwistów (przynależność polityczna BBWR). Działalność odbywała się w latach 1933 – 1939. Prezesem był Stanisław Mandziara, a komendantem Leon Borucki (nauczyciel).
W roku 1929 powstał w Kamionce oddział Związku Inwalidów Wojennych. Zrzeszał 18 członków.
Istniało też (w latach 1930 – 1932) koło Pomorskiego Związku Robotniczego „Praca”.
Również kobiety zrzeszyły się w Kamionce i założyły w 1935 roku Koło Gospodyń Wiejskich.

Okupacja hitlerowska
Dnia 1 września 1939 roku wojska hitlerowskie wtargnęły w granice Polski. Władze powiatu starogardzkiego ewakuowały się z 1 na 2 września specjalnym pociągiem przez Skórcz i Smętowo. Już 3 września Niemcy zajęli większość kociewskich miejscowości (w tym Kamionkę). Do 4 września zajęte było całe Kociewie, a do 15 września całe ówczesne województwo pomorskie. Okupant wprowadził, jako powszechnie obowiązujący, język niemiecki. W listopadzie 1939 roku, jako środek płatniczy, zaistniała marka niemiecka. Usuwano polskie napisy, szyldy sklepowe. Zmienione zostało dotychczasowe nazewnictwo miejscowości – nazwę Kamionka kilkakrotnie zmieniano, od 1 października 1939 roku nazywano Steinau, od 24 stycznia 1941 roku Kamionken, od 25 czerwca 1942 do marca 1945 roku Kamenau.

Niektórzy obywatele pochodzenia niemieckiego szybko zaczęli współpracować z nowymi władzami hitlerowskimi, występując przeciwko sąsiadom polskim, obok których żyli od lat. Wśród osób, które wsławiły się na ziemi smętowskiej największą wrogością do miejscowej ludności był m.in. M. Krause – leśniczy z Kamionki. We wrześniu 1939 roku okupanci kazali kaplicę zamknąć. Ostatnią Mszę odprawił ks. Echaust 17 września 1939 roku – po Mszy Św., niejaki Słomski, mieszkaniec Kamionki - pierwszy wyciągnął flagę niemiecką po ich wkroczeniu, a także zabrał ze szkoły i spalił polską chorągiew) głośno rozkazał, aby mówić kazania po niemiecku, bo już Polski nie ma. Wszystkie obrazy, księgi i szaty z kaplicy przewieziono wtedy do kościoła nowskiego i je ukryto. Kaplicę zamienił okupant na salę.

Ludzi wywożono na roboty, niektórych do lasu na rozstrzelanie. Wywłaszczano Polaków, a obsadzano gospodarstwa Niemcami. Wywłaszczonych wywożono do obozów koncentracyjnych, do lagrów lub pracy. Dnia 17 stycznia 1940 roku hitlerowcy wysiedlili rodzinę Katarzyny Ryś, którą wywieziono do wsi Pawłów, w powiecie Dąbrowa Tarnowska. Dnia 3 lutego 1941 roku wysiedlona została do obozu przesiedleńczego w Potulicach 10-osobowa rodzina rolnika Jana Badziąga (3 dzieci zaraz w 1941 roku w wymienionym obozie zmarło). Następni wysiedleni to: 29 grudnia 1941 roku 7-osobowa rodzina rolnika Jana Kucharskiego (do obozu w Pułtusku), w 1942 roku Juliusz Karpus, 13 stycznia 1942 roku rolnik Jan Kurek z żoną Antoniną, 11 maja 1942 roku rodzina rolnika Jana Damrata z żoną i 2 dzieci (do obozu w Toruniu), 18 maja 1942 roku dziecko szkolne Mieczysław Kamiński (urodz. 21 września 1929 roku – do obozu w Muhlthal), 23 czerwca 1942 roku rodziny Pauliny Boruckiej i Pauliny Kruck (do obozu w Potulicach), 30 czerwca 1942 roku 6-osobowa rodzina rolnika Dominika Zabrockiego (do obozu w Goslershausen), 26 sierpnia 1944 roku Irena i Tadeusz Kaczmarczykowie. W hitlerowskim obozie koncentracyjnym uwięziona też była nauczycielka Maria Rozalska.

Zamordowano wtedy m.in. Bernarda Dominikowskiego, Jadwigę Górską, Kazimierza Górskiego, Franciszka Łobockiego, Apolonię Lubowską, Franciszka Lubowskiego, Stanisława Rysia, Monikę Świerczyńską, Wacława Łobockiego, Leona Jahna, Franciszka Mańkowskiego, Bronisława Markowskiego, Stanisława Spychaja.
Na frontach lub w wyniku działań II wojny światowej polegli z Kamionki: Leon Badźmierowski, Wiktor Błażek, Józef Chyła, Bernard Kostuch, Michał Kruger, Leon Liedtke, Jan Wandowski, Antoni Wróblewski. Walcząc w Ludowym Wojsku Polskim zginął Jan Kozak.
Innymi ofiarami wojny były osoby represjonowane przez władze radzieckie. Do osób uprowadzonych i uwięzionych przez sowiecki aparat bezpieczeństwa w lutym i marcu 1945 należeli: Halina Kaiser, Agnieszka Klapp, Augustyn Klapp, Irena Klapp.

Niektórzy mężczyźni z Kamionki (w liczbie 102) zostało na siłę wcielonych do służby w armii niemieckiej. Inni jednak zdołali zbiec przed tym przymusowym wcieleniem. Część młodych mieszkańców Kamionki uciekała do oddziałów partyzanckich w Borach Tucholskich. U Gertrudy Wandowskiej z Kamionki ukrywały się w piwnicy 2 Żydówki, które odłączyły się od kolumny marszowej. Pod koniec wojny, gdy wojska niemieckie wycofywały się, niektórzy żołnierze pochodzenia polskiego dezerterowali, a schwytanym przez Niemców groziła kara śmierci (tak zginął m.in. pochodzący z Kamionki Łobocki, którego rozstrzelano w Skórczu razem z dwoma innymi żołnierzami).

Niemal wszyscy ówcześni rolnicy, będący w większości niemieckimi osadnikami, mieli do pomocy robotników Polaków, ostarbeiterów lub jeńców. W Kamionce Albert Nitz miał 3 robotników, Gustaw Smianowski – 5, a Helmuth Neuman – 13. Okupant konfiskował prawie wszystkie placówki kupieckie, oberże, warsztaty rzemieślnicze, które znajdowały się w polskim posiadaniu do września 1939 roku. Mienie zagrabione po wysiedlonych polskich mieszkańcach przekazano przybyłym osadnikom niemieckim, a także miejscowym Niemcom. Swoje warsztaty pracy i mienie zachowali tylko ci Polacy, którzy przyjęli II grupę niemieckiej volkslisty. W Kamionce wtedy działalność prowadzili: Antonina Mydloch (kupiec), August Klapp (oberżysta), Willi Temp i Bruno Kwiczor (piekarze), Anton Gaza i Konrad Kaiser (rzeźnicy), Bolesław Chmielecki (stolarz), Gracjan Klonecker (szewc), Waleria Solmsen (położna).

Wg stanu z dnia 10 października 1943 roku (w ramach istniejącego obwodu urzędowego w Leśnej Jani) obszar wsi Kamionka wynosił 254,40 ha, znajdowało się 167 budynków, liczba mieszkańców wynosiła 714.

W czasie wojny polskie szkoły powszechne zostały przejęte przez administrację okupacyjną. Część nauczycieli zostało uwięzionych. Do obozu koncentracyjnego została zesłana m.in. nauczycielka Maria Rozalska z Kamionki. Dotychczasowe polskie szkoły obsadzano niemieckimi nauczycielami. Pozostali przy życiu polscy nauczyciele zostali zwolnieni z pracy. Całkowicie został wyeliminowany język polski z życia szkolnego i wprowadzona obowiązkowa nauka wyłącznie w języku niemieckim. Szkoła w Kamionce była czynna przez okres okupacji. Uczyły tu 3, kolejno po sobie następując niemieckie nauczycielki.

Wieś wyzwolili Rosjanie rano 20 lutego 1945 roku (pobliskie Nowe nad Wisłą zostało wyzwolone 19 lutego 1945 roku, więc to jest prawdopodobna data wyzwolenia Kamionki, choć niektóre źródła podają datę 22 lutego).
Na skutek działań wojennych zniszczeniu uległo szereg gospodarstw rolnych. W gromadzie Kamionka na ogółem 88 gospodarstw częściowo zostało zniszczonych 27.

Lata powojenne
W marcu 1945 roku zarejestrowano w Kamionce 88 gospodarstw, które obejmowały teren 220 ha. Natomiast w grudniu 1949 roku były tu 84 gospodarstwa, które posiadały 331,42 ha gruntów.
W latach powojennych dalej działała słynna w okolicy orkiestra rodzinna Witkowskich – na zdjęciu z ok. 1950 roku: Feliks, Paweł, Józef i Konrad. Feliks też dyrygował miejscowym chórem przy kaplicy.




Po odzyskaniu niepodległości wójtostwo zamieniono na Gromadzką Radę Narodową. Wieś Kamionka należała wówczas do gminy w Leśnej Jani. Tak było do roku 1954. A po nim dokonano innego podziału administracyjnego. Na ziemi smętowskiej utworzono trzy GRN - w Leśnej Jani, we Frący i w Smętowie. Do GRN Leśna Jania należały - Leśna Jania, Kościelna Jania i Stara Jania, do GRN Frąca – Frąca, Kamionka, Rudawki, Lalkowy i Rynkówka, do GRN Smętowo - Smętowo, Czerwińsk, Kopytkowo i Bobrowiec. Pierwszymi przewodniczącymi tych GRN byli: w Leśnej Jani - Wacław Ukleja, we Frący Bolesław Rozalski i w Smętowie - Pozorski. Ideą nowej struktury administracji była realizacja hasła: „władza bliżej ludu pracującego”. W każdej z tych Gromadzkich Rad urzędowali - przewodniczący, sekretarz, referent i inkasent podatkowy. W 1958 roku Gromadzka Rada Narodowa we Frący stwierdziła, iż jej obszar jest zbyt mały, co nie stwarzało perspektyw rozwoju społeczno – gospodarczego i uchwaliła konieczność połączenia się z gromadą w Leśnej Jani. Wojewódzka Rada Narodowa w Gdańsku zatwierdziła ten wniosek z dniem 1 stycznia 1959 roku. W 1971 roku Gromadzkie Rady Narodowe skomasowano i utworzono jedną Gminną Radę Narodową w Smętowie, do której należy też Kamionka – pierwsze posiedzenie powiększonej GRN (złożonej z członków rad w Smętowie i Leśnej Jani) było 14 stycznia 1972 roku w Smętowie. Nowi radni zostali wybrani w obwodach wyborczych dnia 9 marca 1973 roku.
Naczelnikami gminy byli: Zbigniew Świtalski, Maciej Brysiak i Stanisław Zając. Od roku 1990 funkcję wójta pełnił przez dwie kolejne kadencje Jerzy Zieliński, potem Teodor Kalinowski (obecnie mieszkaniec Kamionki), ponownie Jerzy Zieliński, obecnie Zofia Kirszenstein.

Wśród organizacji ożywiających życie środowiskowe w Kamionce w latach powojennych istniało Towarzystwo Śpiewu „Cecylia”, kierowane przez Weissównę.

W roku 1960 Kamionka zajmowała obszar 278,39 ha. W 1965 roku w Kamionce znajdowały się 83 budynki mieszkalne oraz 112 indywidualnych gospodarstw rolnych, a zamieszkiwało ją 434 osoby. Natomiast w roku 1970 mieszkały w Kamionce 393 osoby, było 77 gospodarstw chłopskich, które zajmowały powierzchnię 272 ha.

Przed wojną Kamionka miała przydomek Szlachecka. Wszyscy posiadali własne domy i to okazałe, zbudowane z czerwonej cegły. We wsi było nie kilka, ale – jak mówią starsi - wiele sklepów, szczególnie masarskich. Miał tu też miejsce punkt wymiany zboża na mąkę.
W 1958 roku Kamionka liczyła 545 dusz, a uczniów w szkole było 105. Na zdjęciach z 1962 roku przedstawiony został zasłużony nauczyciel ze szkoły z Kamionki (późniejszy kierownik) Jan Surma z grupą uczniów, a także wędrówki (rowerowo - piesze) prowadzonych prze niego drużyn harcerskich.







W 1972 roku liczba mieszkańców Kamionki wynosiła 410.

Pierwsze światło elektryczne do Kamionki doprowadzono ok. 1931 roku. Nastąpiło to w wyniku starania się miejscowej ludności. Z tego światła korzystali tylko ci mieszkańcy, których stać było na uregulowanie opłat. Korzystało więc tylko kilka rodzin ze wsi oraz kilka z wybudowań (z Kiwitkowa). W późniejszych latach do powstałej sieci podłączali się stopniowo kolejni mieszkańcy. Do dzielnicy Sarnowo prąd doprowadzono dopiero w 1955 roku. Również mieszkańcy musieli opłacić doprowadzenie tu prądu (m.in. kupno słupów i przewodów). Szczególnie aktywnie załatwiali tę sprawę Klemens Błażek i Bolesław Jabłonka. W roku 1984, na koszt państwa, dokonano gruntownej modernizacji sieci. Wymieniono słupy drewniane na betonowe, wstawiono dodatkowo 3 transformatory, doprowadzono prąd do wszystkich zabudowań, oświetlono ulicę w Kamionce.

Dnia 20 maja 1960 ludność w Kamionce uzyskała telefony – publiczny u Bolesława Chmieleckiego oraz do użytku własnego w szkole i w sklepie spółdzielczym.

W latach 60-tych spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” prowadziła w Kamionce sklep. Handlowano artykułami spożywczymi, ale też przedmiotami gospodarstwa domowego, budowlanymi, papierniczymi, ceramicznymi oraz nawozami. Nadto w Kamionce był sklep masarski. W 1966 roku został założony w Kamionce zakład fryzjerski.

Główna szosa biegnąca przez wieś Kamionka prowadzi z Nowego nad Wisłą do Starogardu Gdańskiego (przez Rynkówkę) lub do Smętowa Granicznego (przez Frącę). Droga ta podporządkowana jest pod jednostkę administracyjną powiat (starogardzki). Do roku 1988 było to tzw. droga dwutorowa. Jedna jezdnia była bita kamieniem, druga jezdnia była utwardzona tylko żwirem. W latach 1988 - 1989 droga została poszerzona o pełne 2 jezdnie. Pokryto ją w całości asfaltem. Położono też chodniki z jednej strony jezdni. Także w tych latach wyasfaltowano drogę prowadzącą z Kamionki do Rynkówki. Wielkim wydarzeniem dla mieszkańców było otwarcie autostrady A-1, która biegnie od strony Gdańska (m.in. od węzła w Kopytkowie), w kierunku Torunia (najpierw do miejscowości Nowe Marzy). Przez 3 lata budowano tę główną drogę w kraju. Wykupiono działki ziemi pod budowę drogi od niektórych rolników. Część mężczyzn znalazła pracę w firmach budujących drogę. Niektórzy robotnicy nocowali na kwaterach u mieszkańców Kamionki. Uroczyste otwarcie tego odcinka drogi przebiegającego przez Kamionkę nastąpiło 17 października 2008 roku. Firma budująca autostradę SKANSKA zrealizowała również zadanie na rzecz wsi Kamionka – otóż władze gminne ze Smętowa Granicznego wykonały projekty, a firma za darmo wylała asfaltem drogę na długości 1300 m, od centrum wioski do końca dzielnicy Sarnowo (Podlas) ) – uroczyste otwarcie nastąpiło 20 października 2008 roku (z udziałem m.in. Telewizji Polskiej, oddział z Gdańska).

W każdym środowisku wiejskim ważną rolę pełnią sołtysi. Z początkiem roku 1920 sołtysem wybierano takiego mieszkańca wsi, który zabezpieczał swoim majątkiem ewentualne odszkodowania, jeśli doszłoby do sprzeniewierzenia pieniędzy publicznych (sołtys organizował różne składki oraz zbiórki i za publiczną kasę był odpowiedzialny).
We wsi Kamionka, w kolejnych latach sołtysami zostawali:
Borucki Józef (1920)
Woźny Jan (1926)
Chmielecki Bolesław (1929)
Badzmierowski Franciszek (1932)
Nitz Albert (1939)
Klapp August (1940)
Badzmierowski Franciszek (1946)
Gaca Antoni (1947)
Błażek Klemens (1948)
Kaszubowski Ignacy (1959)
Małkowska Irena (1964)
Małkowska Halina (1989)
Kamińska Bożena (1998)
Małkowska Alicja (2006)
Błażek Grzegorz (2011)

Dzisiaj wieś nadal wygląda na zamożną. To, że nie widać biedy, jest sukcesem mieszkańców. Ludzie są tu ogromnie pracowici. Dbają o swoje posesje. Dzięki temu wieś zajmuje czołowe miejsca w gminie w konkursach "Piękna wieś" lub na najładniejsze dekoracje świąteczne (z okazji Świąt Bożego Narodzenia).
Wieś może się pochwalić ładną szkołą, z bogatą historią i wieloma zasługami dla środowiska. Nie różni się niczym od szkoły miejskiej. Wystrój klas jest bardzo ciekawy. Wiele propozycji rozwoju składanych jest uczniom, także podczas zajęć popołudniowych.

Obszar wsi i sołectwa w Kamionce obejmuje w 2009 roku powierzchnię 260,48 ha. Na powierzchnię ogólną składają się: użytki rolne (239,94 ha), drogi (6,86 ha), tereny pod zabudową (9,28 ha), nieużytki (4,4 ha).

Liczba rodzin w miejscowości (dane uaktualniane co roku podczas kolędy): 2003 rok (99), 2004 (99), 2005 (100), 2006 (104), 2007 (103), 2008 (106), 2009 (107)
Liczba osób w miejscowości: 2003 rok (381), 2004 (369), 2005 (378), 2006 (386), 2007 (365), 2008 (374), 2009 (367)



W Kamionce znajduje się 31 obiektów zabytkowych, które widnieją w ewidencji zabytków województwa pomorskiego (stan – na dzień 16 lutego 2009 roku):




Stuletnie domy z cegły, typowa zabudowa Kamionki







Zdjęcie z 1977 roku - z lewej strony zdjęcie kuźni (już nie istniejącej, a znajdującej się dawniej obok zlewni mleka)



Droga przez Kamionkę w roku 1982















































zdjęcia Kamionki z satelity





Źródła:
- Karcz Anna „Duszpasterstwo w parafii pw. św. Mateusza Ewangelisty i Apostoła w Nowem w latach 1945 – 2004” (praca magisterska, UKSW Warszawa 2007).
- Kronika OSP w Kamionce (prowadzona od 1972 roku przez Klemensa Błażek).
- Kronika parafii Kamionka (prowadzona: od roku 1958 przez Marię Rozalską, od 1979 przez Janinę Kurek, a od 1998 roku przez Mirosławę Weiss).
- Ks. Mross Henryk „Parafia św. Mateusza w Nowem. Zarys monograficzny”. Pelplin 1962.
- Milewski Józef „Kociewie w latach okupacji hitlerowskiej 1939 – 1945”. Warszawa 1977.
- Milewski Józef, Mykaj Alfons „Nowe nad Wisłą 1266 - 1966". Gdańsk 1966.
- Plan odnowy miejscowości Kamionka na lata 2009 - 2016. Gmina Smętowo Graniczne. Kamionka 2009.
- „Pielgrzym" 1994. Pelplin.
- Przywuska Aniela "Kociewska gmina Smętowo Graniczne. Dzieje do roku 2005". Starogard Gdański 2008.
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego. Tom X.
- Śliwa Marek „Parafia Kamionka". Nowe 2008.
- www.kociewiak.pl
- www.kociewie.kgb.pl
- www.miasto-nowe.comv